Zapomniani Bohaterowie
Warto zaznaczyć, że tej formy działalności konspiracyjnej właściwie nie stosowano na tym obszarze w okresie konspiracji antyhitlerowskiej.
Ożywioną działalność antykomunistyczną prowadzili m.in. żołnierze NOW, NSZ, AK na terenach Wielkopolski Wschodniej. W październiku 1945 r. dzięki pośrednictwu Józefa Ławniczaka „Jurka” z NSZ-AK i Zofii Miazek ostatni komendant Obwodu AK Konin Feliks Gruberski „Duszyński”, „Artur”, „Rybak” nawiązał kontakt z organizacją pn. Konspiracyjne Wojsko Polskie dowodzoną z Radomska przez kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”. W wyniku uzgodnień Gruberski został dowódcą konińskiej struktury KWP o kryptonimie organizacyjnym „Pociąg”. 2 stycznia 1946 r. Gruberski włączył w skład swojej struktury oddział partyzancki „Burego”. Dowódcą tego oddziału był Gabriel Fejcho.
Gabriel Fejcho urodził się 24 listopada1927 r. w Sompolnie, przed wybuchem wojny ukończył pięć klas szkoły powszechnej. Jego ojciec Kazimierz w okresie okupacji hitlerowskiej był aktywnym członkiem podziemnych struktur Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowych Sił Zbrojnych na terenie powiatu Koło (wuj Stanisław został zamordowany przez NKWD w Katyniu). Mieszkanie Fejchów w Sompolnie było punktem kontaktowym dla kurierów i członków SN. Aresztowany wskutek dekonspiracji łącznika w marcu lub w kwietniu 1943 r. wraz z ok. 40 członkami siatki NSZ został osadzony w więzieniu w Zwickau. Skazany wyrokiem niemieckiego Wyższego Sądu Krajowego 26 listopada 1943 r. na karę śmierci, zgilotynowany został 12 stycznia 1944 r. w Dreźnie. W tymczasie jego syn Gabriel przebywał w Berlinie wywieziony na przymusowe roboty, z których powrócił w 1945 r. i zamieszkał w Sompolnie. 21 października 1945 r. Fejcho został włączony do poakowskiego oddziału paryzanckiego Jerzego Gajdzińskiego „Szarego” i działał w nim pod pseudonimem„Harcerz” do listopada 1945 r., gdy w wyniku działań grup operacyjnych KBW, UBP i MO oddział został rozbity. Po powrocie do Sompolna w obawie przed aresztowaniem ukrywał się u swojego kuzyna Henryka Wysockiego. Pod koniec listopada 1945 r. w mieszkaniu Wysockiego Fejcho zorganizował oddział partyzancki, nad którym objął dowództwo. W chwili utworzenia jednostki liczyła ona sześć osób, w grudniu powiększyła się o kolejne trzy. Dowódca przyjął pseudonim „Bury”.
W tym miesiącu Fejcho nawiązał kontakt z Antonim Fryszkowskim „Rysiem”,który pełnił funkcję łącznika KWP pomiędzy komendantem powiatowym KWP Gruberskim „Arturem” a komendantem placówki KWP Sompolno Kazimierzem Jabłońskim „Białym”. Dzięki pośrednictwu „Rysia” oddział „Burego”włączono w styczniu w struktury KWP. mFejcho został zaprzysiężony przez Gruberskiego i przyjął pseudonim „Ogień”. Jednostka „Ognia” w ramach KWP stała się oddziałem Służby Ochrony Społeczeństwa (SOS) – jednostką wykonującą m.in. wyroki konspiracyjnych sądów specjalnych działających w ramach jednego z pionów operacyjnych KWP pn. Kierownictwo Walki z Bezprawiem. „Artur” podczas spotkań przekazał Gabrielowi Fejcho spis aktywnych pracowników PUBP z Konina, informatorów UBP w Koninie i działaczy komunistycznych z określeniem kar, jakie oddział miał wymierzyć – likwidację, kontrybucje lub chłostę. Dowódca otrzymał również od komendanta materiały propagandowe i instrukcje organizacyjne. Oddział w trakcie swojej działalności liczył średnio 20–25 żołnierzy, którzy w większości byli mieszkańcami Sompolna. Dowódcą był Fejcho, jego zastępcą Antoni Fryszkowski „Ryś”. Jednostka dzieliła się na plutony. Dowódcami plutonów byli Zbigniew Tomczak „Orzeł” – „Żbik” i Tadeusz Tyblewski „Kanar”,„Muzy”. Łącznikami pomiędzy komendantem powiatu a oddziałem byli Stanisław Szewczykowski i Kazimierz Jabłoń-ski „Biały”. Odpowiedzialnym za wywiad był Władysław Lewandowski „Szpak”,któremu informacje dostarczali Henryk Wysocki, Irena Lipińska i Józef Wiśniewski. Oddział operował na terenie czterech powiatów: Koło, Konin, Włocławek i Radziejów (województwo poznańskie i bydgoskie). W swojej działalności oddział SOS koncentrował się na akcjach przeciwko placówkom administracji publicznej(urzędom gmin), placówkom MO oraz na akcjach ekspropriacyjnych. Oddział zajął m.in. Urząd Gminy w Boguszycach, powiat Koło, gdzie spalił akta kontyngentowe. Podobne akcje przeprowadzono również w Wierzbniku, pow. Koło, i Izbicy Kujawskiej. Rozbił posterunek MO w Lubrańcu, pow. Włocławek, Ślesinie, pow. Konin, Kazimierzu Biskupim, pow. Konin, Piotrkowie Kujawskim,pow. Radziejów, i Izbicy Kujawskiej, pow. Koło. W celu pozyskania funduszy dlaorganizacji oddział zdobył m.in. 7 tysięcy złotych w akcji na wagon pocztowy 7 stycznia 1946 r. na trasie Nieszawa–Sompolno, 3,5 tysiąca złotych w czasieakcji na stacji kolejowej w Kramsku (16 stycznia 1946 r.), 13,6 tys. złotych w Babiaku (15 lutego 1946), 5,3 tysiącazłotych w Sompolnie, 71 tys. zł na stacji w Mchowie. Oddział dokonywał również akcji, dzięki którym przejmowano na poczet organizacji cukier, żywność i spiry-tus. Najczęściej na miejscu akcji dowód-ca oddziału zostawiał pokwitowanie z pie-czątką i podpisem „Ogień”. W początkach lutego 1946 r. oddział SOS przekazał Gruberskiemu za pośrednictwem komendanta placówki Sompolno, Kazimierza Jabłońskiego, 100 tys. zł. Podczas działań partyzanckich dochodziło do starć z jednostkami MO i UB. W końcu stycznia 1945 r. ostrzelano naszosie pow. Koło samochód z funkcjonariuszami UBP, 12 lutego 1945 r. „Ogień” zajął majątek ziemski PUBP Koło w Licheńku, w końcu lutego 1945 r. w okoli-cach miejscowości Biernatki koło Lubania oddział został okrążony przez grupęoperacyjną MO. W trakcie walk zginął zastępca komendanta MO w Lubrańcu.Pomimo wsparcia milicjantów przez grupę operacyjną UB oddział wycofał się bez strat. Ogółem oddział wykonał 37 akcji w terenie, w trakcie których zginęło dwóch żołnierzy sowieckich, zastępca komendanta MO i pracownik PKP. Duża ruchliwość oddziału i jego zasięg spowodowały zaangażowanie się w rozbicie oddziału Wojewódzkich UB w Poznaniu i Bydgoszczy, Powiatowych UB i MO w Kole, Koninie i Włocławku, Wojsk Bezpieczeństwa Wewnętrznego z Poznania oraz 4 DP.
Już 10 stycznia 1946 r. Wydział Walki z Bandytyzmem WUBP w Poznaniu wszczął agenturalne rozpracowanie oddziału „Ognia” pod krypt. „Nieszczęsny”. W bezpośrednich działaniach wzięło udział trzech agentów: „Wera”(NN), „Róża” (NN) i „Bystry” (NN). Ostatni z nich zginął 14 lutego 1945 r. zastrzelony podczas potyczki przez funkcjonariuszy UB. Działalność pozostałych agentów również nie przyniosła spodziewanych dla „władz” efektów. W okresie od 1 do 5 marca 1945 r. w celu ustalenia miejsca postoju oddziału „Ognia” zorganizowano sześcio osobową grupę zwiadowczą wyposażoną w samochód pancerny, w okresie od 5 do 20 marca 1946 r. oddział tropiła grupa operacyjna WUBP, KBW Poznań (60 żołnierzy) i pluton Powiatowej Komendy MO w Kole, ale działania te nie przyniosły jednak żadnych efektów. W tym czasie do walki z oddziałami antykomunistycznymi na terenie Wielkopolski użyto oddziałów 4. Dywizji Piechoty WP. Przeciwko oddziałowi Gabriela Fejcho skierowano 100-osobową grupę operacyjną. Dopiero ta skoordynowana akcja zadała partyzantom ciężkie straty. 12 kwietnia 1946 r. ujęto we wsi Płoszyna sześciu członków oddziału i dwóch jego współpracowników, w tym dowódcę „Ognia”. Pomimo dalszej akcji funkcjonariuszom UB nieudało się zlikwidować reszty oddziału. Gabriel Fejcho skazany został w trybie doraźnym 6 maja 1946 r. przez Sąd Okręgowy w Kaliszu na karę śmierci. Wyrok wykonano trzy dni później. Śmierć dowódcy nie zakończyła działań oddziału. Komendę nad nim przejął Antoni Fryszkowski „Ryś”. Jego działalność trwała do 1947 r. Po rozbiciu przez UB struktur KWP w powiecie Konin w połowie 1946 r. „Ryś” nawiązał kontakty z wojskowymi strukturami na terenie województwa bydgoskiego wywodzącymi się z podziemia narodowego. Ostatnie struktury oddziału uległy zagładzie jesienią 1947 r.
